OKSİTLER VE OKSİTLERİN ÖZELLİKLERİ
Elementlerin oksijen ile oluşturdukları bileşiklere oksit denir. Oksitleri metal ve ametal elementleri oluştururlar. Fakat soy gazlar (He–Ne–Ar–Kr–Xe–Rn) ve halojenler (F–Cl–Br–I) oksitleri oluşturmazlar.
a) Metal Oksitler :
Metallerin oksijen ile oluşturdukları bileşiklere metal oksitler denir. Metal oksitlerin sulu çözeltileri baz özelliği gösterir.
• Na2O → Sodyum Oksit • Na2O + H2 → 2Na(OH) • K2O → Potasyum Oksit • K2O + H2O → 2K(OH)
• Li2O → Lityum Oksit • Li2O + H2O → 2Li(OH)
• MgO → Magnezyum Oksit • MgO + 2H2O → Mg(OH)2
• BeO → Berilyum Oksit • BeO + H2O → Be(OH)2
• BaO → Baryum Oksit • BaO + H2O → Ba(OH)2
• CaO → Kalsiyum Oksit • CaO + H2O → Ca(OH)2
• FeO → Demir (II) Oksit • FeO + H2O → Fe(OH)2
• Fe2O3 → Demir (III) Oksit • Fe2O3 + 3H2O → 2Fe(OH)3
• ZnO → Çinko Oksit • ZnO + H2O → Zn(OH)2
• Al2O3 → Alüminyum Oksit • Al2O3 + 3H2O → 2Al(OH)3
b) Ametal Oksitler :
Ametallerin oksijen ile oluşturdukları bileşiklere ametal oksitler denir. Ametal oksitlerin sulu çözeltileri asit özelliği gösterir.
• SO2 → Kükürt Di Oksit
• CO2 → Karbon Di Oksit • CO2 + H2O → H2(CO)3
• N2O3 → Di Azot Tri Oksit
• N2O5 → Di Azot Penta Oksit
• SO3 → Kükürt Tri Oksit • SO3 + H2O → H2(SO4)
• P2O3 → Di Fosfor Tri Oksit
• CO → Karbon Mono Oksit
• NO → Azot Mono Oksit
NOT : 1- Asit ve bazları birbirinden ayırmak için kullanılan maddelere ayıraç veya indikatör veya belirteç denir.
İNDİKATÖR (AYIRAÇ = BELİRTEÇ) | ASİT | BAZ | TUZ |
Fenol Ftalein Çözeltisi | Renk Değiştirmez | Pembe Renkli Olur | Renk Değiştirmez |
Turnusol Kağıdı | Maviden Kırmızıya | Kırmızıdan Maviye | Değişme Olmaz |
Metil Red (Metilen Kırmızısı) | Kırmızı Renkli Olur | Sarı Renkli Olur | Turuncu Renkli Olur |
Metil Oranj (Metilen Mavisi) | Kırmızı Renkli Olur | Sarı Renkli Olur | Turuncu Renkli Olur |
Kırmızı Lahana | Renk Değiştirmez | Yeşil Renkli Olur | |
Biromtimol Mavisi | Sarı Renkli Olur | Mavi Renkli Olur | |
Alizarin Sarısı | Sarı Renkli Olur | Kırmız Renkli Olur |
2- Asitler ve bazlar saf haldeyken, tuzlar da katı haldeyken elektrik akımını iletmezler.
3- Asit, baz ve tuzların sulu çözeltilerinde (+) ve (–) yüklü iyonlar birbirinden ayrıldığı için bu bileşiklerin sulu çözeltileri elektrik akımını iletirler.
4- Katı iletkenlerde elektrik akımı (–) yüklerin yani elektronların hareketi ile iletilir. Sıvı çözeltilerde ise elektrik akımı sadece (–) yüklerin değil hem (+) hem de (–) yüklerin yani iyonların hareketi sayesinde iletilir.
5- Yapısında H bulundurmasına rağmen her bileşik asit değildir.
C6H12O6 → Glikoz → Asit Değil
NH3 → Amonyak → Asit Değil
6- Yapısında OH bulundurmasına rağmen her bileşik baz değildir.
C2H5OH → Etil Alkol → Baz Değil
7- Yapısında OH bulundurmamasına rağmen sadece amonyak (NH3) bazdır.
8- Kuvvetli asitler ve bazlar suda çözündüklerinde (yani sulu çözeltileri oluşturulduğunda) tam olarak iyonlaşabilirler ve elektrik akımını iletebilirler.
9- Zayıf asitler ve bazlar suda çözündüklerinde (yani sulu çözeltileri oluşturulduğunda) tam olarak iyonlaşamadıkları için elektrik akımını iletemezler.
10- Yapısında karbon (C) elementi bulunan organik asitlerle yani meyve ve diğer besinlerde bulunan asitler zayıf asitlerdir ve tam olarak iyonlaşamazlar.
11- SO2 ve CO2 gibi bileşikler yalnız başlarına asit olamayıp suda çözündüklerinde asit özelliği gösterirler fakat zayıf asit oldukları için sulu çözeltileri elektrik akımını iletmez.
SO2 + H2O → H+ + (HSO3)–
CO2 + H2O → H+ + (HCO3)–
12- Yapısında karbon (C) bulunan asitlere organik (karboksilli) asitler denir. Organik asitlerin yapısındaki karbon (C) sayısı arttıkça asitlik kuvveti artar.
HCOOH → CH3COOH → C2H3OH(COOH)2 → Asitlik Kuvveti Artar
13- Yapısında oksijen (O) bulunan asitlere oksi asitler denir. Oksi asitlerin yapısındaki oksijen (O) sayısı arttıkça asitlik kuvveti artar.
HClO → HClO2 → HClO3 → HClO4 → Asitlik Kuvveti Artar
14- Periyodik çizelgede herhangi bir periyotta bulunan elementlerin oluşturacaklar asitlerin kuvveti, soldan sağa doğru gidildikçe artar.
Li → Be → B → N → F → Oluşturacakları Asitlerin Kuvveti Artar
15- Periyodik çizelgede herhangi bir grupta bulunan elementlerin oluşturacakları asitlerin kuvveti yukarıdan aşağı inildikçe artar.
F → HF
Cl → HCl Asitlik Kuvveti Artar
Br → HBr
I → HI
16- Oksijensiz asitler soy metallerle (Cu–Ag–Au–Pt–Hg) tepkime vermezler.