BAZLAR VE ÖZELLİKLERİ İLE İLGİLİ KONU ANLATIM
Arrhenius : Suda çözündüklerinde (sulu çözeltilerine) hidroksit iyonu (OH)– verebilen bileşiklere (maddelere) baz denir.
Lowry – Bronsted : Suda çözündüklerinde (sulu çözeltilerinden) proton alabilen bileşiklere (maddelere) baz denir.
Lewis : Kimyasal bağ yaparken (kovalent bağ oluştururken) elektron verebilen bileşiklere (maddelere) baz denir.
a) Baz Çeşitleri :
NaOH → Sodyum Hidroksit → Kostik, Sabun
KOH → Potasyum Hidroksit
LiOH → Lityum Hidroksit
RbOH → Rubidyum Hidroksit
CsOH → Sezyum Hidroksit Kuvvetli
Be(OH)2 → Berilyum Hidroksit Bazlar
Mg(OH)2 → Magnezyum Hidroksit
Ca(OH)2 → Kalsiyum Hidroksit → Sönmüş Kireç (Kireç Suyu)
Sr(OH)2 → Stronsiyum Hidroksit
Ba(OH)2 → Baryum Hidroksit
Al(OH)3 → Alüminyum Hidroksit
NH3 → Amonyak → Çamaşır Suyu Zayıf Baz
• Çamaşır Sodası • Sabun • Şampuan Baz
• Deterjan • Diş Macunu • Odun Külü Özelliği
• Kabartma Tozu • Ağız İçi • Kan Gösterir
b) Bazların İyonlaşması ve İyonlaşma Tepkimeleri :
Bazların iyonlaşması demek, kendini oluşturan (+) ve (–) yüklü iyonlarına ayrışması demektir.
Bazların sulu çözeltileri oluşturulduğunda yani bazlar suda çözündüklerinde (–) yüklü hidroksit iyonu (OH)– ile (+) yüklü başka bir iyon oluştururlar.
Bazlar, saf haldeyken elektrik akımını iletemeyip sadece suda çözündüklerinde elektrik akımını iletebilirler. (Bazların elektrik akımını iletebilmesi için iyonlaşması gerekir. Çünkü çözeltilerde elektrik akımının iletilmesini (+) ve (–) yüklü iyonlar sağlar.)
• Na(OH) (suda)(aq) → Na+ + (OH)–
• K(OH) (suda)(aq) → K+ + (OH)–
• Li(OH) (suda)(aq) → Li+ + (OH)–
• Be(OH)3 (suda)(aq) → Be+2 + 2(OH)–
• Mg(OH)2 (suda)(aq) → Mg+2 + 2(OH)–
• Ca(OH)2 (suda)(aq) → Ca+2 + 2(OH)–
• Sr(OH)2 (suda)(aq) → Sr+2 + 2(OH)–
• Ba(OH)2 (suda)(aq) → Ba+2 + 2(OH)–
• Al(OH)3 (suda)(aq) → Al+3 + 3(OH)–
• NH3 + H2O → (NH4)+ + (OH)–
c) Bazların Özellikleri :
1- Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir.
2- Sulu çözeltilerinin tatları acıdır ve ele kayganlık hissi verir. (sabun gibi).
3- Turnusol kağıdının rengini kırmızıdan maviye dönüştürürler.
4- Hepsinin yapısında hidroksit (OH) vardır (NH3 hariç) ve sulu çözeltilerine (suda çözündüklerinde) hidroksit iyonu (OH)– verirler.
5- Saf haldeyken elektrik akımını iletmezler.
6- Saf haldeyken tahriş edicidirler.
7- Bazlara fenol ftalein çözeltisi (indikatörü) damlatılınca renkleri pembeye döner.
8- Asitlerle birleşerek nötrleşirler ve tuz ile su oluşturup ısı açığa çıkarırlar. Nötrleşme tepkimeleri ekzotermiktir.
Asit Baz Tuz Su
9- Çoğu metale etki edemezler. Ancak Al ve Zn gibi bazı metallere etki ederek metal tuzu oluştururlar ve H2 (hidrojen) gazı açığa çıkarırlar.
• Baz + Metal → Metal Tuzu + Hidrojen Gazı
• 2 NaOH + Zn → Na2ZnO2 + H2
• 6 NaOH + Al → 2Na3AlO3 + 3H2
10- Karbondioksit ile tepkimeye girerek su ve karbonatlı bileşik oluştururlar.
• Baz + Karbondioksit → Karbonatlı Bileşik + Su
• Ca(OH)2 + CO2 → CaCO3 + H2O